Türkçe Makaleler
DIYARBAKIR’IN ŞARKILARI YA DA ŞARKILARDA DİYARBAKIR
Bir şehrin kadimliği ve görmüş geçirmişliği biraz da şarkılarının ve efsanelerinin çokluğu ile ölçülür. Şarkılardır bir şehrin insanının yüreğinin kuytusundaki sırları fısıltıya dönüştüren. Bir başka deyişle, hangi şehir daha çok gizeme sahipse; o şehrin daha çok şarkısı var demektir. Diyarbakır ve şarkı sözlerini yana yana getirdiğimizde, ilk etapta çoğumuzun zihninde oluşan imaj ve gözlerimizin önünden geçen film şeridi eminim ki bir birine yakındır. Çünkü bu şehir ile ilgili bir çok şarkı zihinlerde yer etmeyecek gibi değildir. Lakin hüzün kokarlar ve şehrin mazisinin yaşayan tanıklarıdırlar.
Bir zamanlar, bu şehirde Zerdüştlerin ateşgehlerinden, Yahudilerin sinagoglarından, Hıristiyanların kiliselerinden ve Müslümanların camilerinden Kürtçe lavıjlar , Arapça, İbranice, Süryanice, Ermenice, ve Türkçe dini ilahiler yankılanırdı.
Bu şehir büyük aşklar, büyük savaşlar, büyük işgaller, büyük yangınlar, büyük coşkular ve büyük umutlar yaşadı. Öyle olmuş ki bu şehir beş bayramı bir haftada kutlar olmuş. Öylesi zengin bir çok kültürün mirasçısı. Bu şehr gerçekten de festival, bu şehre karnaval, bu şehre düğün-bayram yakışır...
Belki de bu özelliğindendir ki bu şehre dair yüzlerce şarkı söylenmiş; bu şehirde binlerce şarkı bestelenmiş...
Festival sebebiyle, bu kısacık yazımda, Diyarbakır’a, Diyarbekir’e, Amede’e, Amid’e, Kara Amid’e dair birkaç şarkıyı Diyarbakırlıların belleğinde canlandırmak istiyorum.
Diyarbekır xweş dıyar e, wey lı mınê Diyarbekir güzel yurttur aman aman
Bi roj germ e, bı şev sar e, wey lı mınê Gündüzleri çok sıcaktır, gece sıcak aman aman
Diyarbekır dor beden e, wey lı mınê Etrafı surludur, aman aman
Çemê Dicle nav re dihere, wey lı mınê Ortasından Dicle akar aman aman
Diyarbakır hapishanesi zamanında bir çok şarkının teması olmuştur:
Salıho pısmam dılê mın jı dıla behra Wanê Ey amcamın çocuğu, sevgilim Salih!
Kelek ûgemıyan Gönlüm Van Gölü misali
xwe tev berdanê Tüm gemi ve kayıklar o limana demir attı
Belki isal Salıhê pısmam Belki bu yıl Diyarbekir hapishanesinden
Jı hepısxana Diyarbekır bıdın berdanê Sallarlar Salih’imi
Klasik şair ve halk ozanları gibi modern şair ve müzisyenler de sözlerinin, ezgilerinin en seçkinini Diyarbekir’e ayırmışlardır:
Mın navê xwe kola Adımı kazıdım, D. Bekir surlarına
lı bırcên Diyarbekır Gökyüzünde, yıldızlar boynu bükük;
Gava ku stêrk lı asimanan stûxwar ney, tanbur, kaval
Gava ku ney û bılûr û tembûr davul ve zurna sustuğu an...
û dahol û zırne sar bûn
Bu kısacık yazımda, şehrin sadece bir renginin şarkılarından bölümleri sevgili Diyarbakırlılara sundum. Oysa Türkçesiyle, Süryanicesiyle, Ermenicesiyle bu kadim şehrin sokaklarında nice şarkılar söylenmiştir yaşama, ölüme ve aşka dair...
Hasan Kaya- İstanbul/30.04.2002
